Naukowcy- ofiary i zbrodniarze

Podczas ogólnopolskiego seminarium naukowego Komparatystyczne studia nad ludobójstwem, prelegenci pochylili się nad tematem : Naukowcy- ofiary i zbrodniarze.

Piąte, jubileuszowe spotkanie, przebiegało w atmosferze bardzo otwartej wymiany opinii na temat zaprezentowanych faktów. Rozmawialiśmy o przeszłości, ale i z każdej opowieści same wysnuwały się wnioski na dziś i na jutro.

-prof. Lech Nijakowski omówił techniki neutralizacji, które naukowcy i lekarze niemieccy stosowali popełniając zbrodnie i ludobójstwa na Żydach i Romach, a także na obywatelach niemieckich i innych narodowości.

Jednym z poruszonych w wykładzie problemów były też dokonywane przez lekarzy, w oparciu o ustawę z 1933 r., przymusowe sterylizacje setek tysięcy osób rzekomo obciążonych chorobami dziedzicznymi. Jako społecznie niepotrzebne określono przede wszystkim osoby niepełnosprawne intelektualnie. Do tej kategorii zaliczono też „osoby aspołeczne”, przestępców, prostytutki, a także ludzi społecznie niezaradnych.

-dr Alicja Bartuś pokazała środowisko ornitologów Trzeciej Rzeszy i ich wzajemne relacje w okresie II wojny oraz po jej zakończeniu. Zadała pytanie o odpowiedzialność tych badaczy za zbrodnie nazistowskie. Odniosła się przy tym do takich postaci, jak: Günther Niethammer, Erwin Stresemann, Hans Kummerlöwe czy Ernst Schäfer.

 -Katarzyna Głąb pokazała w jaki sposób indonezyjscy i holenderscy psychologowie opracowywali „testy na komunistyczność”, żeby sprawdzić czy „komunistyczny” umysł więźnia politycznego uległ uzdrowieniu.

Nadal niewiele wiadomo o nadużywaniu testów psychometrycznych w Indonezji podczas reżimu Suharto, gdyż większość dokumentów jest utajniona. Badacze są jednak tutaj zgodni, że naukowcy-psychologowie pomogli morderczemu reżimowi. Autorytet naukowców-psychologów, pochodzących z największych, prestiżowych wówczas i dziś uniwersytetów, był wykorzystywany jako swojego rodzaju zastępcze sądownictwo, był nadużywany, żeby usprawiedliwić długie lata więzienia komunistów.

-dr Błażej Popławski przybliżył sylwetkę Rogera Casementa, który pracując w służbach konsularnych Wielkiej Brytanii zbierał relacje i składał raporty o okrutnym traktowaniu rdzennych mieszkańców Afryki w Wolnym Państwie Kongo oraz w Amazonii. Za swoją służbę otrzymał tytuł szlachecki. Po powrocie do Europy zaangażował się w działania na rzecz niepodległości Irlandii. Został za to aresztowany i uznany za winnego w procesie o zdradę stanu. Pomimo swoich wcześniejszych zasług dla brytyjskiej korony skazany został na śmierć.

-dr Katarzyna Starecka – pokazała w jaki sposób naukowcy japońscy zaangażowali się w wojnę w Azji i na Pacyfiku oraz jakie były ich późniejsze losy. Próbowała też odpowiedzieć na pytanie, jak Japonia rozliczyła się ze swoją wojenną przeszłością.

-Konrad Kuźma skupił się na eksperymentach medycznych prowadzonych w KL Haifischinsel w Niemieckiej Afryce Południowo-Zachodniej. Przedstawił sylwetki sprawców, zarówno tych dobrze znanych, jak i tych, o których niewiele wiadomo. Zdecydowana większość z nich kontynuowało karierę w Trzeciej Rzeszy.

-prof. Jacek Chrobaczyński wziął udział w seminarium online i wygłosił na jego rozpoczęcie wykład pt. "Reżim versus elita. Zróżnicowane pola i ugory postaw, zachowań i wyboru strategii postępowania". Odniósł się w nim zarówno do czasów nazistowskich, stalinowskich, jak i współczesnych.