prof. Tadeusz Gadacz: Pamięć i otwartość
Patriotyzm to miłość Ojczyzny, bo Ojczyzna jest miejscem naszego pochodzenia. Każdy jest skądś. Powinna być także przez nas wybrana. Wybór Ojczyzny wyraża się w odpowiedzialności za Ojczyznę. W Polsce jesteśmy świadkiem sporu między patriotyzmem romantycznym a pozytywistycznym. Kiedy pierwszy z nich odwraca się plecami do przyszłości i podtrzymuje pamięć,szczególnie pamięć walki o wolność i tradycję, drugi często odwraca się plecami do przeszłości, utożsamiając patriotyzm z rozwojem gospodarczym kraju, z nowymi perspektywami kultury. Nie jest to alternatywa wykluczająca. Narodowi potrzebna jest zarówno pamięć, jak i twórcza wyobraźnia, świadomość własnej tożsamości, jak i przejawy otwarcia na innych.
